Những điều huấn thị cơ bản, sâu sắc của Bác về xây dựng Đảng
QĐND - Trong bản Di chúc lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh trước hết nói về Đảng. Với trách nhiệm lớn lao và tầm nhìn chiến lược, Người đã viết những điều cơ bản và hết sức sâu sắc về xây dựng Đảng. Người nhấn mạnh vai trò lãnh đạo, trách nhiệm cầm quyền và bản chất cách mạng của Đảng; vấn đề đoàn kết thống nhất trong Đảng; thực hành dân chủ, tự phê bình và phê bình để phát triển Đảng; vấn đề giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng. Trong Di chúc, Người viết: “Nhờ đoàn kết chặt chẽ, một lòng một dạ phục vụ giai cấp, phục vụ nhân dân, phục vụ Tổ quốc cho nên từ ngày thành lập đến nay, Đảng đã đoàn kết, tổ chức và lãnh đạo nhân dân ta hăng hái đấu tranh tiến từ thắng lợi này đến thắng lợi khác”.
Điều khẳng định đó của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu bật vai trò lãnh đạo của Đảng quyết định thắng lợi của cách mạng, mục tiêu, lý tưởng, bản chất cách mạng và công lao to lớn của Đảng đối với sự nghiệp đấu tranh cách mạng của dân tộc Việt Nam. Mục tiêu, lý tưởng cách mạng của Đảng là vì nước, vì dân, đấu tranh vì độc lập dân tộc, thống nhất Tổ quốc, xây dựng đất nước theo con đường xã hội chủ nghĩa, vì cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc của nhân dân. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhiều lần nêu rõ: Ngoài lợi ích của giai cấp, của nhân dân, của đất nước và dân tộc, Đảng không có lợi ích nào khác, Đảng không mưu cầu lợi ích cho riêng mình. Đó là bản chất của một Đảng chân chính cách mạng. Bản chất giai cấp thống nhất với bản chất dân tộc, bản chất nhân dân trong xây dựng, tổ chức và hoạt động của Đảng. Sự tổng kết đó trong Di chúc có ý nghĩa sâu sắc về lý luận và thực tiễn đấu tranh cách mạng và về xây dựng Đảng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ảnh tư liệu.
Trong Di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt nhấn mạnh sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng. Vấn đề này được Người chú trọng ngay từ khi chuẩn bị thành lập Đảng. Người cho rằng, những người cộng sản, Đảng Cộng sản phải giữ chủ nghĩa cho vững, Đảng phải có chủ nghĩa làm cốt, nghĩa là phải được trang bị học thuyết lý luận, Đảng phải có cương lĩnh, mục tiêu chính trị rõ ràng, đúng đắn, phải có kỷ luật nghiêm minh. Đó là cơ sở cho sự đoàn kết nhất trí của Đảng. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhiều lần nhấn mạnh, trong Đảng tư tưởng, chính trị phải thống nhất, hành động phải thống nhất. Đoàn kết trong Đảng quyết định sức chiến đấu và năng lực lãnh đạo của Đảng. Đảng Cộng sản lãnh đạo và cầm quyền không thể có hoạt động chia rẽ, bè phái. Đoàn kết nhất trí cũng là bản chất của Đảng chân chính cách mạng. Tư tưởng đó của Người có ý nghĩa chính trị và mang tính quy luật bền vững.
Một nội dung rất quan trọng về xây dựng Đảng trong Di chúc được Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt ra là: “Trong Đảng thực hành dân chủ rộng rãi, thường xuyên và nghiêm chỉnh tự phê bình và phê bình là cách tốt nhất để củng cố và phát triển sự đoàn kết và thống nhất của Đảng. Phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau”.
Tập trung dân chủ là nguyên tắc tổ chức cơ bản của Đảng. Từ khi ra đời và quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng luôn luôn tuân thủ nguyên tắc cơ bản đó. Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt chú trọng thực hành dân chủ trong Đảng, nhằm phát huy trí tuệ, sáng kiến của tập thể và cũng nhằm phòng ngừa những biểu hiện quan liêu, độc đoán, chuyên quyền, chủ quan duy ý chí. Là người lãnh đạo cao nhất của Đảng và Nhà nước, Hồ Chí Minh luôn luôn lắng nghe ý kiến của các đồng chí, đồng sự, ý kiến của cấp dưới và của nhân dân để cùng với Đảng đề ra chủ trương, quyết sách thích hợp. Dân chủ trong Đảng, trong tập thể lãnh đạo đối với Hồ Chí Minh là yêu cầu hàng đầu trong thực hiện sự lãnh đạo. Đó là phương thức lãnh đạo và phong cách làm việc Hồ Chí Minh. Trong Di chúc, Người căn dặn và cũng là đòi hỏi phải thực hành dân chủ rộng rãi trong Đảng. Dân chủ càng rộng rãi càng tổng hợp được những ý kiến đúng, những sáng kiến hay để đi đến những quyết định tập trung đúng đắn. Tập trung trên cơ sở phát huy dân chủ, dân chủ hướng tới tập trung đúng đắn. Phải phòng ngừa tập trung quan liêu, đồng thời cũng phải nhận thức đúng đắn vấn đề dân chủ trong Đảng, tránh biểu hiện dân chủ cực đoan, thiếu tinh thần xây dựng, thiếu ý thức tập thể. Dân chủ trong Đảng được thực hành rộng rãi là sự bảo đảm thực hiện nguyên tắc tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách.
Vấn đề tự phê bình và phê bình được Nguyến Ái Quốc-Hồ Chí Minh đặt ra ngay khi thành lập Đảng. Người đặt ra yêu cầu Đảng và mỗi đảng viên, mỗi người cách mạng phải biết “cả quyết sửa lỗi mình”. Khi đã trở thành Đảng cầm quyền, vấn đề tự phê bình và phê bình càng phải đặc biệt chú trọng. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, “một Đảng mà giấu giếm khuyết điểm của mình là một Đảng hỏng”. Trong “Sửa đổi lối làm việc” (tháng 10-1947), Người nêu rõ: “Đảng không che giấu khuyết điểm của mình, không sợ phê bình. Đảng phải nhận khuyết điểm của mình mà tự sửa chữa, để tiến bộ, và để dạy bảo cán bộ và đảng viên”. Chủ tịch Hồ Chí Minh có những chỉ dẫn quý báu về tự phê bình, phê bình thế nào cho đúng, có hiệu quả. Phải biết cách phê bình sáng suốt, khôn khéo như chiếu tấm gương cho mọi người soi thấu những khuyết điểm của mình để tự mình sửa chữa.
Trong Di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhắn nhủ, cũng là mong muốn tự phê bình và phê bình là cách tốt nhất để đoàn kết, thống nhất trong Đảng. Đoàn kết vững chắc cần có tự phê bình và phê bình nghiêm chỉnh để sửa chữa khuyết điểm, làm cho Đảng mạnh thêm và luôn luôn thống nhất về ý chí và hành động. Đoàn kết, tự phê bình và phê bình cũng phải dựa trên tình đồng chí thương yêu lẫn nhau.
Yêu cầu đặt ra với một Đảng cầm quyền được Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập sâu sắc trong Di chúc. Người viết: “Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần đạo đức cách mạng, thật sự cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Phải giữ gìn Đảng ta thật trong sạch, phải xứng đáng là người lãnh đạo, là người đày tớ thật trung thành của nhân dân”.
Trong điều kiện Đảng cầm quyền, đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên được Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt lên trước hết, mà cốt lõi là cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Đó là sự đúc kết từ suốt quá trình Đảng lãnh đạo cách mạng. Đạo đức cách mạng trong quan niệm của Hồ Chí Minh là suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng; là ra sức làm việc, giữ vững kỷ luật, thực hiện tốt đường lối, chính sách của Đảng; là hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân, đặt lợi ích của Đảng, nhân dân lên trên lợi ích cá nhân, gương mẫu về mọi mặt; là ra sức học tập Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, luôn luôn tự phê bình và phê bình để nâng cao tư tưởng, cải tiến công tác. Đạo đức cách mạng là tuyệt đối trung thành với Đảng, với nhân dân, là dĩ công vi thượng. Muốn rèn luyện, nâng cao đạo đức cách mạng cần phải chống và quét sạch chủ nghĩa cá nhân, bởi đó là nguồn gốc của mọi sai lầm, khuyết điểm và sự hư hỏng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh mong muốn Đảng phải thật sự trong sạch, nghĩa là Đảng phải bao gồm những đảng viên ưu tú, trung kiên, có đạo đức phẩm chất tốt, giữ nghiêm kỷ luật, “Đảng phải luôn luôn tẩy bỏ những phần tử hủ hóa ra ngoài”. Từ năm 1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đề cập đến công việc chỉnh đốn Đảng. Sau này, Người nhiều lần đặt ra yêu cầu chỉnh đốn Đảng, làm cho Đảng mạnh mẽ, trong sạch, kiểu mẫu; chỉ có như vậy mới xứng đáng là người lãnh đạo, người đày tớ thật trung thành của nhân dân.
Xây dựng Đảng trong quan niệm của Hồ Chí Minh, để Đảng lãnh đạo ngày càng tốt hơn, và thật sự vì nước, vì dân, để kế tiếp truyền thống vẻ vang của Đảng và làm cho Đảng phát triển mạnh mẽ. Vì vậy, Đảng phải chăm lo giáo dục, đào tạo thanh niên, bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau.
Trong phần viết bổ sung Di chúc tháng 5-1968, Người nêu rõ, sau khi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước thắng lợi: “Theo ý tôi, việc cần phải làm trước tiên là chỉnh đốn lại Đảng, làm cho mỗi đảng viên, mỗi đoàn viên, mỗi chi bộ đều ra sức làm tròn nhiệm vụ Đảng giao phó cho mình, toàn tâm toàn ý phục vụ nhân dân. Làm được như vậy, thì dù công việc to lớn mấy, khó khăn mấy chúng ta cũng nhất định thắng lợi”.
Sự sụp đổ của mô hình XHCN ở Liên Xô và các nước Đông Âu ảnh hưởng không nhỏ đến niềm tin, lý tưởng của một bộ phận cán bộ, đảng viên. Các thế lực thù địch ở trong và ngoài nước chống phá quyết liệt với mưu đồ phủ nhận, loại bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Sự chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hóa, tập trung, bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, từ kinh tế khép kín sang mở cửa, hội nhập quốc tế thúc đẩy kinh tế-xã hội phát triển, song cũng khó tránh những mặt trái, tiêu cực trong khi cán bộ, đảng viên chưa được chuẩn bị tốt về nhận thức, trình độ, năng lực và khả năng thích ứng.
Để vượt qua những thách thức, nguy cơ, vấn đề hàng đầu là phải giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng, không ngừng xây dựng, chỉnh đốn Đảng về chính trị, tư tưởng, lý luận, tổ chức và cán bộ, thực hiện tốt những điều trong Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh và vận dụng sáng tạo trong hoàn cảnh mới. Xây dựng, chỉnh đốn Đảng theo Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) là nhiệm vụ thường xuyên, nhằm không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng. Những vấn đề cấp bách được Trung ương đặt ra phải được thực hiện thường xuyên và nghiêm túc, gắn với việc tiếp tục đẩy mạnh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh theo Chỉ thị 03 của Bộ Chính trị. Phải kiên quyết đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị và đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp. Nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng càng được nhận thức và hành động thiết thực, có hiệu quả, khi chúng ta suy ngẫm và thực hiện tốt những lời huấn thị của Chủ tịch Hồ Chí Minh về xây dựng Đảng trong Di chúc của Người.
PGS, TS NGUYỄN TRỌNG PHÚC
