Thông qua công tác kiểm sát xét xử phúc thẩm vụ án hành chính trong lĩnh vực “Khiếu kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực đất đai” giữa người khởi kiện là Bà P.T.T và ông P.V.M và người bị kiện là Ủy ban nhân dân phường Kim Dinh, Chủ tịch UBND phường Kim Dinh, thành phố Bà Rịa, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Bà Rịa–Vũng Tàu thấy cần thông báo đến Viện Kiểm sát nhân dân các huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh để rút kinh nghiệm như sau:
1. Tóm tắt nội dung vụ án
Theo đơn khởi kiện ngày 04/10/2023 và quá trình giải quyết vụ án người khởi kiện và người đại diện theo ủy quyền trình bày:
Ngày 24/8/2023 bà T., ông M. làm đơn khiếu nại hành vi hành chính trái pháp luật của UBND phường Kim Dinh về việc cắm tấm bảng “UBND phường Kim Dinh – Đất công thửa số 02, tờ bản đồ số 11 diện tích 10.240,3m2 do UBND phường Kim Dinh quản lý – Cấm mua bán, chuyển nhượng, lấn chiếm dưới mọi hình thức” vị trí nằm về bên phải của con đường Lê Đại Hành (từ hướng Quốc lộ 51 đi vào) thửa đất mà bà T., ông M. đang quản lý trực tiếp canh tác hợp pháp. Ngày 28/9/2023 Chủ tịch UBND phường ban hành Quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu số 257/QĐ-UBND không chấp nhận yêu cầu khiếu nại của bà T., ông M. là không đúng. Bà T., ông M. khởi kiện yêu cầu Tòa án hủy Quyết định 257/QĐ-UBND; tuyến hành vi cắm tấm bảng của UBND phường Kim Dịnh là trái pháp luật và buộc UBND phường Kim Dinh chấm dứt hành vi cắm tấm bảng có nội dung nêu trên.
Ngày 09/5/2024, bà T. ông M. có đơn sửa đổi yêu cầu khởi kiện: Đề nghị Tòa án sửa Quyết định 257/QĐ-UBND ngày 18/9/2023 của Chủ tịch UBND phường Kim Dinh, các yêu cầu khác bà T., ông M. vẫn giữ nguyên. Tại phiên tòa sơ thẩm, người khởi kiện xác định vẫn giữ nguyên yêu cầu khởi kiện ban đầu.
Tại Văn bản số 536/UBND-VP ngày 22/4/2024, người bị kiện trình bày:
Bà T. ông M. yêu cầu Tòa án hủy Quyết định số 257/QĐ-UBND ngày 28/09/2023 của Chủ tịch UBND phường Kim Dinh là không có cơ sở. Đối với diện tích 10.240,3m2 thuộc một phần thửa đất số 02, tờ bản đồ số 11, phường Kim Dinh là đất công do UBND phường Kim Dinh quản lý, thực hiện theo các Bản án sau:
Bản án số 01/2018/HC-ST ngày 26/11/2018 của Tòa án nhân dân thành phố Bà Rịa về khiếu kiện quyết định hành chính trong quản lý đất đai. Theo Bản án này, Tòa án nhận định như sau: “diện tích 10.240,3m2 là quỹ đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích công ích để phục vụ nhu cầu công ích của địa phương do UBND phường Kim Dinh quản lý sử dụng theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đã được UBND thành phố Bà Rịa phê duyệt là phù hợp với Điều 132 Luật Đất đai năm 2013 và Quy chế quản lý quỹ đất do Nhà nước trực tiếp quản lý quỹ đất công trên địa bàn thành phố Bà Rịa được ban hành kèm theo Quyết định số 07/2014/QĐ-UBND ngày 14/11/2014 của UBND thành phố”.
Bản án số 02/2019/HC-PT ngày 21/03/2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu về việc khiếu kiện Quyết định hành chính, hành vi hành chính về quản lý đất đai với quyết định: “Bác kháng cáo của bà Phạm Thị T. và ông Phạm Văn M., giữ nguyên Quyết định của Bản án sơ thẩm số 01/2018/HC-ST ngày 26/11/2018 của Tòa án nhân dân thành phố Bà Rịa”.
Quyết định Giám đốc thẩm số 08/2020/HC-GĐT ngày 24/03/2020 của Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh quyết định: Giữ nguyên Bản án hành chính sơ thẩm số 01/2018/HC-ST ngày 26/11/2018 của Tòa án nhân dân thành phố Vũng Tàu và Bản án hành chính phúc thẩm số 02/2019/HC-PT ngày 21/3/2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu giữa người khởi kiện là bà Phạm Thị T. và ông Phạm Văn M. với người bị kiện là UBND phường Kim Dinh, thành phố Bà Rịa và Chủ tịch UBND phường Kim Dinh”.
Ngày 23/08/2023, UBND phường Kim Dinh phối hợp với các ngành, đoàn thể phường, khu phố Hải Dinh tổ chức cắm bảng đất công có nội dung: "UBND phường Kim Dinh-đất công thửa số 02, tờ bản đồ 11, diện tích 10.240,3 m2 do UBND phường Kim Dinh quản lý, cấm mua bán, chuyển nhượng, lấn chiếm dưới mọi hình thức” tại vị trí thửa đất số 02, tờ 11 do UBND phường Kim Dinh quản lý.
Việc bà T., ông M. cho rằng UBND phường cắm bảng đất công trên phần diện tích 10.240,3m2 thuộc 01 phần thửa đất số 02, tờ bản đồ số 11, phường Kim Dinh do gia đình ông bà đang canh tác là hành vi trái pháp luật và xâm phạm quyền lợi hợp pháp của gia đình bà T., ông M. là không đúng, vì: bà T., ông M. không cung cấp được các giấy tờ chứng minh quyền sở hữu hợp pháp tại phần diện tích trên. Bà T., ông M. chỉ cung cấp giấy tay sang nhượng đất đang canh tác giữa bà Phạm Thị Dâng, ông Phạm Thành Quang với bà Phạm Thị T. đề ngày 15/01/1990 (không ghi nhận chữ ký mua bán của bà Dâng, chỉ có chữ ký ông Quang). UBND phường Kim Dinh tiến hành làm việc với ông Phạm Thành Quang (con ruột của bà Phạm Thị Dâng) thì ông Quang xác định: “Tôi và mẹ tôi không bán đất cho bà Phạm Thị T. theo giấy mua bán ngày 15/01/1990, tôi xác định giấy tay sang nhượng đất do bà T. cung cấp là giấy giả mạo....”. Do đó, việc bà T., ông M. khiếu nại hành vi trái pháp luật và xâm phạm quyền lợi hợp pháp của gia đình bà T., ông M. là không có cơ sở. Đề nghị Tòa án bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của bà T., ông M..
2. Kết quả giải quyết của Tòa án
- Bản án hành chính sơ thẩm số 01/2024/HC-ST ngày 05/6/2024 của TAND thành phố Bà Rịa tuyên xử:
1. Bác yêu cầu khởi kiện của bà Phạm Thị T. và ông Phạm Văn M. về việc yêu cầu hủy Quyết định số 257/QĐ-UBND ngày 28/9/2023 của Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Kim Dinh, thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu về việc giải quyết khiếu nại của bà Phạm Thị T., ông Phạm Văn M..
2. Bác yêu cầu khởi kiện của bà Phạm Thị T. và ông Phạm Văn M. về việc: Buộc Ủy ban nhân dân phường Kim Dinh chấm dứt hành vi cắm bảng "UBND phường Kim Dinh - Đất công thửa số 02, tờ bản đồ số 11 diện tích 10.240,3 m2 do UBND phường Kim Dinh quản lý - Cấm mua bán, chuyển nhượng, lấn chiếm dưới mọi hình thức".
Ngoài ra bản án còn tuyên về chi phí xem xét thẩm định tại chỗ, án phí và quyền kháng cáo của đương sự.
- Bản án hành chính phúc thẩm số 01/2025/HC-PT ngày 20/02/2025 của Tòa án nhân dân tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu tuyên xử:
Hủy Bản án hành chính sơ thẩm số 01/2024/HC-ST ngày 05/6/2024 của TAND thành phố Bà Rịa và đình chỉ giải quyết vụ án.
3. Nội dung cần rút kinh nghiệm trong vụ án
- Thứ nhất: Xác định hành vi hành chính thuộc đối tượng khởi kiện của vụ án hành chính không đúng.
Ngày 23/08/2023, UBND phường Kim Dinh phối hợp với các ngành, đoàn thể phường, khu phố Hải Dinh tổ chức cắm bảng có nội dung: "UBND phường Kim Dinh-đất công thửa số 02, tờ bản đồ 11, diện tích 10.240,3 m2 do UBND phường Kim Dinh quản lý, cấm mua bán, chuyển nhượng, lấn chiếm dưới mọi hình thức” tại vị trí thửa đất số 02, tờ 11 phường Kim Dinh, thành phố Bà Rịa.
Xét thấy, diện tích đất 10.240,3m2 thuộc 01 phần thửa 02 tờ bản đồ số 11 phường Kim Dinh, thành phố Bà Rịa; diện tích đất này bà T., ông M. không được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Trước dây bà T., ông M. cũng đã đi khiếu kiện các quyết định hành chính về quản lý đất đai đối với một phần diện tích đất thuộc thửa đất 02; theo đó, Bản án hành chính sơ thẩm số 01/2018/HC- ST ngày 26/11/2018 của Tòa án nhân dân thành phố Bà Rịa và Bản án hành chính phúc thẩm số 02/2019/HC-PT ngày 21/3/2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã nhận định:“Diện tích 10.240,3m2 là quỹ đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích công ích để phục vụ nhu cầu công ích của địa phương do UBND phường Kim Dinh quản lý sử dụng theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đã được UBND thành phố Bà Rịa phê duyệt là phù hợp với Điều 132 Luật đất đai năm 2013 và Quy chế quản lý quỹ đất do Nhà nước trực tiếp quản lý quỹ đất công trên địa bàn thành phố Bà Rịa được ban hành kèm theo Quyết định số 04/2014/QĐ-UBND ngày 14/11/2014 của UBND thành phố Bà Rịa" nên đã bác các yêu cầu khởi kiện của ông M., bà T.. Đồng thời, Quyết định Giám đốc thẩm số 08/2020/HC-GĐT ngày 24/03/2020 của Tòa án nhân dân cấp cao tại thành phố Hồ Chí Minh đã quyết định: Giữ nguyên Bản án hành chính sơ thẩm số 01/2018/HC-ST ngày 26/11/2018 của Tòa án nhân dân thành phố Bà Rịa và Bản án hành chính phúc thẩm số 02/2019/HC-PT ngày 21/3/2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu giữa người khởi kiện là bà Phạm Thị T. và ông Phạm Văn M. với người bị kiện là UBND phường Kim Dinh, thành phố Bà Rịa và Chủ tịch UBND phường Kim Dinh.
Như vậy, có căn cứ xác định: diện tích đất 10.240,3 m2 T.ộc thửa đất số 02, tờ bản đồ 11, tọa lạc tại phường Kim Dinh là diện tích đất công do nhà nước quản lý. Đây là tình tiết không phải chứng minh theo quy định tại điểm b, khoản 1 Điều 79 Luật TTHC.
Do đó, hành vi cắm bảng"UBND phường Kim Dinh-đất công thửa số 02, tờ bản đồ 11, diện tích 10.240,3 m2 do UBND phường Kim Dinh quản lý, cấm mua bán, chuyển nhượng, lấn chiếm dưới mọi hình thức” là thực hiện chức năng quản lý đất đai theo quy định tại Điều 7, 8 Luật Đất đai 2013.
Căn cứ khoản 4 Điều 3 Luật Tố tụng hành chính quy định: "Hành vi hành chính bị kiện là hành vi quy định tại khoản 3 Điều này mà hành vi đó làm ảnh hưởng đến việc thực hiện quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân". Do diện tích đất 10.240,3 m2 T.ộc thửa số 02, tờ bản đồ 11, tọa lạc tại phường Kim Dinh là đất công do nhà nước quản lý nên việc ông M., bà T. khởi kiện buộc UBND phường Kim Dinh phải chấm dứt hành vi cắm tấm bảng nêu trên không thuộc đối tượng khởi kiện của vụ án hành chính mà đây là hành vi hành chính mang tính chất nội bộ theo quy định tại khoản 1 Điều 30 Luật TTHC. Tòa án cấp sơ thẩm đã thụ lý giải quyết đối với yêu cầu này là không đúng quy định của pháp luật.
- Thứ hai: Xác định quyết định hành chính thuộc đối tượng khởi kiện của vụ án hành chính không đúng.
Do không đồng ý với việc UBND phường Kim Dinh đã cắm bảng nêu trên nên ông M., bà T. đã khiếu nại yêu cầu tháo gỡ tấm bảng và Chủ tịch UBND phường Kim Dinh đã ban hành Quyết định số 257/QĐ-UBND ngày 28/9/2023 có nội dung: Bác nội dung Đơn khiếu nại (lần đầu) của bà T., ông M.. Lí do: Diện tích đất 10.240,3 m2 T.ộc thửa số 02, tờ bản đồ 11, phường Kim Dinh là đất công do UBND phường Kim Dinh quản lý.
Như vậy, quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu này xuất phát từ hành vi cắm bảng như đã nêu trên nhưng hành vi này không phải là hành vi hành chính bị kiện theo quy định tại Khoản 3, Khoản 4 Điều 3 Luật TTHC. Mặt khác, theo quy định tại khoản 2 Điều 3 Luật TTHC cũng quy định: Quyết định hành chính bị kiện là quyết định quy định tại khoản 1 Điều này mà quyết định đó làm phát sinh, thay đổi, hạn chế, chấm dứt quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân hoặc có nội dung làm phát sinh nghĩa vụ, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân". Do đó, Quyết định số 257/QĐ-UBND ngày 28/9/2023 cũng không phải đối tượng khởi kiện của vụ án hành chính theo quy định tại Khoản 1, Khoản 2 Điều 3 và Khoản 1 Điều 30 Luật TTHC. Tòa án cấp sơ thẩm đã thụ lý giải quyết đối với yêu cầu này là không đúng quy định của pháp luật
Như vậy, yêu cầu khởi kiện của ông M., bà T. không thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án, đáng lẽ Tòa án cấp sơ thẩm phải trả lại đơn khởi kiện; trường hợp đã thụ lý phải căn cứ vào điểm đ khoản 1 Điều 123 và điểm h, khoản 1 Điều 143 Luật TTHC để đình chỉ giải quyết vụ án. Tuy nhiên, Tòa án nhân dân thành phố Bà Rịa vẫn thụ lý và giải quyết đối với các yêu cầu nêu trên; đại diện Viện kiểm sát nhân dân thành phố Bà Rịa tham gia phiên tòa cũng chưa kịp thời phát hiện vi phạm dẫn đến bản án sơ thẩm bị Tòa án cấp phúc thẩm tuyên hủy và đình chỉ giải quyết vụ án.
Trên đây là vụ án hành chính Tòa án cấp sơ thẩm đã giải quyết nhưng bị Tòa án cấp phúc thẩm hủy án và đình chỉ giải quyết vụ án, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu thông báo đến Viện kiểm sát nhân dân các huyện, thành phố biết để rút kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng công tác kiểm sát giải quyết các vụ án hành chính trong thời gian tới.
Tin, bài: Nguyễn Thị Kiều Oanh - Phòng 10
