Qua công tác kiểm sát việc giải quyết vụ án dân sự theo thủ tục phúc thẩm, về “Tranh chấp quyền sử dụng dụng đất” giữa nguyên đơn bà Nguyễn Thị Hương, ông Hà Anh Đức và bị đơn bà Lương Thị Hồng Nga, bà Huỳnh Thị Ngọc Bích, tôi xin trao đổi để các đồng nghiệp cùng nghiên cứu, tham khảo như sau:
1.Tóm tắt vụ án:
Nguyên đơn ông Đức, bà Hương có nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất thửa 11/1.753,6m2, tờ bản đồ số 7, xã Tân Hưng, thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu từ ông Kiệt, bà Lợi. Đến ngày 16/9/2019, được chỉnh lý tên người sử dụng đất tại trang 4 giấy chứng nhận số BB 218775 do UBND thị xã Bà Rịa (nay là thành phố Bà Rịa), tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cấp ngày 14/05/2010 cho bà Bùi Thị Kim Oanh. Nay nguyên đơn yêu cầu bà Nga trả lại diện tích 493,9m2 và bà Bích trả lại diện tích 214,6m2 thuộc một phần thửa 11/1.753,6m2, tờ bản đồ số 7, xã Tân Hưng, thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
Bị đơn bà Nga nhận chuyển nhượng đất tranh chấp của ông Lê Văn Hạnh năm 2000 và 2007. Bà Nga thừa nhận thời điểm nhận chuyển nhượng đất tranh chấp, bà Nga và ông Hoàng Kim Long là vợ chồng. Bà Bích thì diện tích đất tranh chấp với ông Đức, bà Hương thuộc một phần lô đất có diện tích 3.400m2 do vợ chồng bà Bích, ông Phạm Công Chí nhận chuyển nhượng của ông Bùi Văn Hai vào năm 2000; Ông Phạm Công Chí chết năm 2018. Ngày 10/7/2016, những người thừa kế của ông Phạm Công Chí lập văn bản thỏa thuận để bà Bích đại diện đứng tên trên hồ sơ xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất diện tích 1.871m2 thuộc thửa 14, tờ bản đồ số 7, xã Tân Hưng, thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, bao gồm cả phần đất tranh chấp.
- Bản án dân sự sơ thẩm số 20/2022/DS-ST ngày 04/7/2022 của Tòa án nhân dân thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, tuyên xử:
Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Đức, bà Hương về “Tranh chấp quyền sử dụng đất” với bà Nga và bà Bích:
Buộc bà Nga phải trả lại diện tích lấn chiếm ký hiệu Lô 1 cho ông Đức, bà Hương diện tích 493,9m2 thuộc thửa 11, tờ bản đồ số 7, xã Tân Hưng, thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
Buộc bà Bích phải trả lại diện tích lấn chiếm ký hiệu Lô 2 cho ông Đức, bà Hương diện tích 214.6 m2 thuộc thửa 11, tờ bản đồ số 7, xã Tân Hưng, thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
(Vị trí đất theo Sơ đồ vị trí do Trung tân Kỹ thuật Tài nguyên và Môi trường lập ngày 28/5/2021).
Buộc bà Nga tháo dỡ móng đá hộc cao 1.5m, dài 17.2m; đường bê tông ngang 4.7m dài 18m; kè đá do bà Nga xây dựng cao 1.2m, dài 36m, dày 40cm (vị trí 1-16).
Buộc bà Bích tháo dỡ 01 hàng rào móng đá hộc, cao 1.2m, trên gắn lưới B40, cao 1.6m, dài 68.1m (vị trí 2-12)
Ngoài ra, Bản án còn tuyên về chi phí tố tụng, án phí, lãi suất chậm thi hành án và quyền kháng cáo của đương sự theo quy định của pháp luật.
Sau khi có bản án sơ thẩm, Bị đơn bà Lương Thị Hồng Nga, bà Huỳnh Thị Ngọc Bích có đơn kháng cáo bản án để yêu cầu Tòa phúc thẩm xem xét giải quyết vụ án theo hướng không chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện của Nguyên đơn.
2. Kết quả giải quyết của Tòa án cấp phúc thẩm:
Bản án dân sự phúc thẩm số 76/2023/DS-ST ngày 30/5/2023 của Tòa án nhân dân tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, tuyên xử:
Hủy toàn bộ Bản án dân sự sơ thẩm số 20/2022/DS-ST ngày 04/7/2022 của Tòa án nhân dân thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
Giao hồ sơ vụ án cho Tòa án cấp sơ thẩm giải quyết lại theo thủ tục chung.
3. Những vấn đề cần lưu ý trong vụ án:
3.1. Xác định thiếu người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan:
Theo Bị đơn bà Bích thì diện tích đất tranh chấp với ông Đức, bà Hương thuộc một phần lô đất có diện tích 3.400m2 do vợ chồng bà Bích, ông Phạm Công Chí nhận chuyển nhượng của ông Bùi Văn Hai vào năm 2000; bà Nga nhận chuyển nhượng đất tranh chấp của ông Lê Văn Hạnh năm 2000 và 2007. Bà Nga thừa nhận thời điểm nhận chuyển nhượng đất tranh chấp, bà Nga và ông Hoàng Kim Long là vợ chồng. Ông Phạm Công Chí chết năm 2018. Ngày 10/7/2016, những người thừa kế của ông Phạm Công Chí lập văn bản thỏa thuận để bà Bích đại diện đứng tên trên hồ sơ xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất diện tích 1.871m2 thuộc thửa 14, tờ bản đồ số 7, xã Tân Hưng, thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, bao gồm cả phần đất tranh chấp. Tòa sơ thẩm không đưa ông Hoàng Kim Long và những người thừa kế của ông Phạm Công Chí vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan là không đúng theo quy định tại khoản 4 Điều 68 Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015, làm ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của những người này.
3.2. Thu thập chứng cứ chưa đầy đủ:
Trong danh sách điều tra ban đầu về chủ sử dụng đất bị thu hồi thì bà Oanh bị thu hồi thửa số 02, tờ bản đồ 07 diện tích 1.602m2 tương ứng với thửa 27 bản đồ thu hồi đất và thửa 12, tờ bản đồ 07 diện tích 1.646m2 tương ứng với thửa 28 bản đồ thu hồi. Nhưng tại biên bản xét tính pháp lý của các hộ bị thu hồi đất được phường Phước Hưng lập ngày 21/4/2003 thì bà Oanh không có tên; người được đền bù thửa 28 bản đồ thu hồi đất là ông Nguyễn Công Chí là chồng bà Bích; người được đền bù thửa 27/1.302m2 là ông Nguyễn Minh Long và ông Lê Đức Hạnh được bồi thường thửa 27A/260m2 . Quá trình tham gia tố tụng, bà Oanh có nhiều lời khai khẳng định bà Oanh không có đất ở xã Tân Hưng, không làm thủ tục cấp giấy, cấp lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và không chuyển nhượng đất cho người khác. Tuy nhiên, Tòa sơ thẩm chưa thu thập chứng cứ để xác định diện tích đất tranh chấp có bị thu hồi theo Quyết định số 7092/QĐ-UB ngày 13/8/2002 của UBND tỉnh Bà Rịa –Vũng Tàu và việc bà Bích, ông Hạnh nhận bồi thường và hoàn trả tiền bồi thường theo Quyết định số 124/QĐ-UBND ngày 20/01/2016 của Ủy ban nhân dân tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu về việc thu hồi, hủy bỏ Quyết định số 7092/QĐ-UB ngày 13/8/2002 có liên quan đến phần đất tranh chấp hay không; không yêu cầu đương sự nộp bản chính hoặc sao y các tài liệu liên quan đến việc thu hồi và bồi thường đất tại lô 5A núi Ông Câu. Tòa sơ thẩm cũng chưa xác minh việc kê khai, đăng ký thửa 11/1.753,6m2, tờ bản đồ số 7, xã Tân Hưng, thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu theo bản đồ địa chính cũ và mới.
Vì những vi phạm trên, Tòa án cấp phúc thẩm đã tuyên Hủy toàn bộ Bản án dân sự sơ thẩm số 20/2022/DS-ST ngày 04/7/2022 của Tòa án nhân dân thành phố Bà Rịa, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu để xét xử lại.
Trên đây là vụ án dân sự tranh chấp quyền sử dụng đất, Tòa án cấp sơ thẩm đã giải quyết, nhưng bị Tòa án cấp phúc thẩm hủy án, tôi xin trao đổi với các đồng nghiệp, nhằm góp phần nâng cao chất lượng công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án dân sự trong thời gian tới.
Nguyễn Thị Thanh Thủy-Phòng9
