Thông qua công tác kiểm sát xét xử phúc thẩm vụ án kinh doanh thương mại về “Tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa”, giữa nguyên đơn Viễn thông Bà Rịa-Vũng Tàu – Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam với bị đơn Công ty cổ phần Rừng Dương. Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu thông báo để Viện kiểm sát nhân dân các huyện, thị xã, thành phố rút kinh nghiệm như sau:
I. Nội dung vụ án và quá trình tố tụng:
Ngày 18/01/2018, Viễn thông Bà Rịa – Vũng Tàu và Công ty Cổ phần Rừng Dương ký Hợp đồng số: 1801-2018/HĐHT-VTBRVT-RD, về hợp tác đầu tư cung cấp và sử dụng các dịch vụ viễn thông, truyền hình tại khu biệt thự Saint Simeon tại ấp Tân Phước, xã Phước Tỉnh, huyện Long Điền.
Ngày 25/5/2018, Viễn thông Bà Rịa – Vũng Tàu và Công ty Rừng Dương ký Hợp đồng kinh tế số: 2505/2018/HĐHT-VTBRVT-RD, về cung cấp và lắp đặt hệ thống mạng Network, Wifi, hệ thống điện thoại, Camera cho khu biệt thự Saint Simeon tại ấp Tân Phước, xã Phước Tỉnh, huyện Long Điền; giá trị hợp đồng sau thuế là 4.354.735.000 đồng; thời gian thực hiện hợp đồng 45 ngày.
Ngày 11/10/2018, Viễn thông Bà Rịa – Vũng Tàu và Công ty Cổ phần Rừng Dương đã ký nghiệm thu đưa vào sử dụng hệ thống mạng Network, Wifi, hệ thống điện thoại, Camera cho khu biệt thự Saint Simeon, với tổng giá trị khối lượng công việc hoàn thành sau thuế là 4.294.070.000 đồng. Công ty Rừng Dương đã tạm ứng cho Viễn Thông Bà Rịa – Vũng Tàu số tiền 1.181.655.000 đồng, còn lại 3.112.415.000 đồng hiện nay Công ty Rừng Dương không thanh toán.
Ngày 12/9/2019, Viễn thông Bà Rịa – Vũng Tàu làm đơn khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết buộc Công ty Cổ phần Rừng Dương phải thanh toán số tiền 3.112.415.000 đồng và lãi suất phát sinh theo quy định của pháp luật.
Tại Bản án số: 01/2020/KDTM-ST ngày 30/9/2020, Tòa án nhân dân huyện Long Điền tuyên xử: chấp nhận yêu cầu khởi kiện của Viễn Thông Bà Rịa – Vũng Tàu đối với Công ty Cổ phần Rừng Dương, về tranh chấp hợp đồng kinh tế; buộc Công ty Cổ phần Rừng Dương phải trả cho Viễn Thông Bà Rịa – Vũng Tàu tổng số tiền 3.752.016.000 đồng.
Ngoài ra bản án còn tuyên án phí và quyền kháng cáo của đương sự.
Ngày 12/10/2020, Công ty Cổ phần Rừng Dương kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm số 01/2020/KDTM-ST ngày 30/9/2020 của Tòa án nhân dân huyện Long Điền theo hướng đề nghị tòa án cấp phúc thẩm hủy bản án sơ thẩm, đình chỉ việc giải quyết, trả lại đơn khởi kiện cho người khởi kiện do không có đủ tư cách khởi kiện.
Ngày 28/10/2020, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh BR-VT ban hành quyết định kháng nghị phúc thẩm đối với bản án số 01/2020/KDTM-ST ngày 30/9/2020 của Tòa án nhân dân huyện Long Điền theo hướng hủy bản án kinh doanh thương mại sơ thẩm, trả hồ sơ lại cho cấp sơ thẩm để giải quyết theo thủ tục chung.
Tại phiên tòa phúc thẩm ngày 23/3/2021, đại diện Viện KSND tỉnh Bà Rịa–Vũng Tàu đã phát biểu quan điểm đề nghị Hội đồng xét xử cấp phúc thẩm chấp nhận quyết định kháng nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu; chấp nhận một phần kháng cáo của công ty cổ phần Rừng Dương; hủy Bản án kinh doanh thương mại sơ thẩm 01/2020/KDTM-ST ngày 30/9/2020 của Tòa án nhân dân huyện Long Điền.
II. Những vấn đề cần rút kinh nghiệm trong vụ án:
Bản án kinh doanh thương mại sơ thẩm nêu trên của Tòa án nhân dân huyện Long Điền xác định nguyên đơn là Viễn thông Bà Rịa – Vũng Tàu, và bị đơn là Công ty Cổ phần Rừng Dương.
Tuy nhiên, qua nghiên cứu các tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án nhận thấy Tòa án cấp sơ thẩm xác định Viễn thông Bà Rịa – Vũng Tàu là nguyên đơn là không phù hợp và không đúng quy định của pháp luật, bởi lẽ:
- Theo Điều 1 Quyết định số: 589/QĐ-TCCB/HĐQT ngày 06/12/2007 của Tập đoàn Bưu chính Viện thông Việt Nam, về thành lập Viễn thông Bà Rịa – Vũng Tàu quy định: Viễn thông Bà Rịa – Vũng Tàu là đơn vị kinh tế trực thuộc, hạch toán phụ thuộc Tập đoàn Bưu chính Viện thông Việt Nam.
- Theo Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp số: 0100684378 ngày 10/10/2013 của Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố Hà Nội cấp cho Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam (loại hình Công ty TNHH) thì Viễn thông Bà Rịa – Vũng Tàu là chi nhánh trực thuộc Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam.
- Theo Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động chi nhánh số: 3500100110 ngày 25/01/2016 của Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu cấp cho Viễn thông Bà Rịa – Vũng Tàu thể hiện: Viễn thông Bà Rịa – Vũng Tàu là chi nhánh, hoạt động theo sự ủy quyền của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam.
Tại khoản 1, Điều 45, Luật doanh nghiệp 2014 quy định: Chi nhánh là đơn vị phụ thuộc của doanh nghiệp, có nhiệm vụ thực hiện toàn bộ hoặc một phần chức năng của doanh nghiệp kể cả chức năng đại diện theo ủy quyền.
Tại khoản 1 và khoản 5, 6, Điều 84, Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định: Chi nhánh, văn phòng đại diện là đơn vị phụ thuộc của pháp nhân, không phải là pháp nhân... và...Người đứng đầu chi nhánh, văn phòng đại diện thực hiện nhiệm vụ theo ủy quyền của pháp nhân trong phạm vi và thời hạn được ủy quyền….Pháp nhân có quyền và nghĩa vụ dân sự phát sinh từ giao dịch dân sự do chi nhánh xác lập…
Tại Điều 68, Điều 186, Bộ luật tố tụng dân sự 2015 quy định: Người khởi kiện là cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp để khởi kiện vụ án tại Tòa án có thẩm quyền để yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.
Như vậy, Viễn thông Bà Rịa-Vũng Tàu hoạt động với tư cách là một chi nhánh không phải là pháp nhân mà chỉ là đơn vị phụ thuộc, hạch toán phụ thuộc pháp nhân Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam và được thành lập để thực hiện một phần hoặc toàn bộ chức năng của pháp nhân; các quyền, nghĩa vụ dân sự phát sinh từ giao dịch dân sự do Chi nhánh xác lập, thực hiện thì pháp nhân cũng sẽ có các quyền và nghĩa vụ đó. Người đứng đầu Chi nhánh sẽ thực hiện các nhiệm vụ theo ủy quyền của pháp nhân trong phạm vi và thời hạn được ủy quyền của mình.
Do đó, Tòa án huyện Long Điền xác định Viễn thông Bà Rịa-Vũng Tàu là nguyên đơn trong vụ án là không đúng quy định của pháp luật. Nguyên đơn trong vụ án phải được xác định là Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam.
Mặt khác, theo Mục 12, Điều 14, Quy chế Tổ chức và hoạt động của Viễn thông Bà Rịa - Vũng Tàu được ban hành kèm theo Quyết định số: 169/QĐ-VNPT-HĐTV-NL ngày 31/5/2016 của Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam quy định nhiệm vụ, quyền hạn của giám đốc Viễn thông Bà Rịa - Vũng Tàu như sau: Đại diện cho Tập đoàn khởi kiện, tham gia tố tụng, thực hiện các thủ tục thi hành án đối với các tranh chấp liên quan đến những hợp đồng do đơn vị ký kết theo phân cấp của Tập đoàn; được chủ động thuê luật sư để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Tập đoàn khi thực hiện khởi kiện, tham gia tố tụng và thi hành án.
Qua xem xét hồ sơ vụ án, không có tài liệu nào thể hiện Tập đoàn Bưu chính Viễn thông Việt Nam cho phép Giám đốc Viễn thông Bà Rịa-Vũng Tàu được ủy quyền lại cho người thứ ba tham gia tố tụng, nhưng Giám đốc Viễn thông Bà Rịa-Vũng là ông Vũ Minh Khiêm lại ủy quyền lại cho ông Nguyễn Chí Thiện – Nhân viên Phòng kỹ thuật đầu tư Viễn thông Bà Rịa-Vũng tham gia giải quyết vụ án từ khi thụ lý cho đến khi Tòa án xét xử sơ thẩm là không đúng quy định tại 564, Bộ luật dân sự năm 2015 và khoản 2, Điều 86, Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015.
Rút kinh nghiệm về nghiên cứu hồ sơ:
Trong quá trình nghiên cứu hồ sơ, Kiểm sát viên cấp huyện không phát hiện được vi phạm để đề xuất giải quyết vụ án theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên trong quá trình kiểm sát bản án của Tòa án, Kiểm sát viên đã phát hiện vi phạm của Tòa án và đã báo cáo đề nghị kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm.
Để nâng cao chất lượng công tác kháng nghị đối với đối với những vi phạm trong việc giải quyết vụ việc kinh doanh thương mại, lao động, Viện kiểm sát nhân dân các huyện, thị xã, thành phố cần nghiên cứu và thực hiện tốt Hướng dẫn số 29/HD-VKSTC ngày 01/11/2018 của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao. Bên cạnh đó, Kiểm sát viên cần xem xét kỹ tư cách người tham gia tố tụng (nguyên đơn, bị đơn, người liên quan..) để xác định Tòa án đưa vào đúng hay chưa, có thiếu thành phần không…
Trên đây là vụ án kinh doanh thương mại mà Tòa án sơ thẩm có vi phạm được Viện kiểm sát cấp huyện phát hiện và Viện kiểm sát nhân dân tỉnh kháng nghị được Tòa án cấp phúc thẩm xét xử chấp nhận hủy án. Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu thông báo để Viện Kiểm sát nhân dân các huyện, thị xã, thành phố biết và rút kinh nghiệm chung, nhằm nâng cao chất lượng công tác kiểm sát giải quyết các vụ án trong thời gian tới./.
Bài viết: Lê Thị Vẹn- Phòng 10
