Tình hình nghiện ma túy ở nước ta những năm gần đây tiếp tục diễn biến phức tạp. Số người nghiện ma túy đã xuất hiện ở 100% các tỉnh, thành phố. Theo thống kê, cả nước có hơn 223 ngàn người nghiện thì khoảng 60% trong số này sử dụng ma túy đá. Ở các thành phố lớn thì tỷ lệ này là khoảng 85%; số người tái nghiện chiếm tỷ lệ cao. Vì vậy, Nhà nước đã phải ban hành các văn bản quy phạm pháp luật để phòng, chống loại tệ nạn xã hội này, đó là Luật xử lý vi phạm hành chính, Pháp lệnh số: 09/2014/UBTVQH13 ngày 20/01/2014, Nghị định số: 221/2013/NĐ-CP ngày 30/12/2013 và Nghị định số: 136/2016/NĐ-CP ngày 09/9/2016 của Chính phủ, nhằm áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với những người bị nghiện ma tuý.
Hình ảnh minh hoạ
Theo quy định tại khoản 4, Điều 2, Luật xử lý vi phạm hành chính thì Biện pháp xử lý hành chính là biện pháp được áp dụng đối với cá nhân vi phạm pháp luật về an ninh, trật tự, an toàn xã hội mà không phải là tội phạm, bao gồm biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn; đưa vào trường giáo dưỡng; đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc và đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
Tại khoản 1, Điều 95, Luật xử lý vi phạm hành chính quy định: Đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là biện pháp xử lý hành chính áp dụng đối với những người có hành vi vi phạm quy định tại Điều 96 của Luật này để chữa bệnh, lao động, học văn hoá, học nghề dưới sự quản lý của cơ sở cai nghiện bắt buộc.
Theo số liệu thống kê của Cơ sở Tư vấn và Điều trị nghiện ma túy tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu thì từ ngày 01/01/2018 đến ngày 30/9/2019, tổng số Học viên mà Cơ sở tiếp nhận theo diện cai nghiện bắt buộc là 1.524 người. Thực hiện quy định về xét giảm thời hạn chấp hành biện pháp xử lý hành chính (BPXLHC) theo hướng dẫn của Nghị định số; 221/2013/NĐ-CP của Chính phủ (được sửa đổi, bổ sung theo Nghị định số 136/2016/NĐ-CP) và Pháp lệnh số 09/2014, Cơ sở Tư vấn và Điều trị nghiện ma túy tỉnh đã đề nghị Toà án nhân dân thị xã Phú Mỹ xét giảm thời hạn chấp hành BPXLHC đối với 751 lượt Học viên. Không có Học viên nào được xét miễn hoặc tạm đình chỉ việc chấp hành BPXLHC nêu trên. Việc đảm bảo tính công bằng và đúng pháp luật trong việc xét giảm thời hạn chấp hành BPXLHC là việc cần thiết, rất quan trọng trong quá trình giáo dục người nghiện ma túy tại Cơ sở tư vấn và điều trị nghiện ma túy.
Nhìn chung, việc thực hiện các quy định của Luật xử lý vi phạm hành chính, Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân, Pháp lệnh 09/2014/UBTVQH13 về kiểm sát việc tuân theo pháp luật của Tòa án nhân dân thị xã Phú Mỹ trong việc xét giảm thời hạn chấp hành BPXLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trong thời gian qua được đảm bảo, việc xét giảm thời hạn chấp hành BPXLHC đã đúng đối tượng, kịp thời, đúng quy định của pháp luật, góp phần nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước về an ninh trật tự của chính quyền cơ sở và nhận được sự đồng tình của cộng đồng, quần chúng nhân dân cũng như người bị áp dụng BPXLHC và thân nhân của họ, đặc biệt là các trường hợp xét giảm trong năm 2018. Điều đó thể hiện qua số liệu 2 năm 2018 và 2019 không có trường hợp nào khiếu nại, kiến nghị hay kháng nghị quyết định xét giảm của Tòa án nhân dân thị xã Phú Mỹ. Tuy nhiên, qua thông tin nắm được thì mức giảm thời hạn chấp hành BPXLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu của Toà án nhân dân thị xã Phú Mỹ trong năm 2019 có sự khác biệt với mức đề nghị của Giám đốc Cơ sở Tư vấn và Điều trị nghiện ma túy tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu. Điều này phần nào ảnh hưởng trực tiếp đến tư tưởng, ý thức phấn đấu rèn luyện, học tập của học viên, gây khó khăn cho công tác giáo dục học viên tại Cơ sở. Vấn đề trên đã được Sở lao động thương binh và xã hội tỉnh tổ chức phiên họp liên ngành hai cấp để tìm cách tháo gỡ. Qua cuộc họp, các bên thống nhất sẽ dự thảo và đi đến ký kết quy chế phối hợp giữa Toà án nhân dân thị xã Phú Mỹ và Cơ sở tư vấn và điều trị nghiện ma tuý tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu trong hoạt động xét giảm thời hạn chấp hành BPXLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Với chức năng kiểm sát việc tuân theo pháp luật của Tòa án trong việc thụ lý, giải quyết đề nghị xét giảm thời hạn chấp hành biện pháp xử lý hành chính của Cơ sở tư vấn và điều trị nghiện ma tuý, Viện Kiểm sát nhân dân thị xã Phú Mỹ nhận thấy còn gặp phải một số khó khăn, vướng mắc như sau:
1. Khó khăn trong việc phát hiện mâu thuẫn giữa mức đề nghị giảm thời hạn cai nghiên bắt buộc của Giám đốc cơ sở cai nghiện bắt buộc với mức xét giảm của Tòa án về thời hạn xét giảm:
Theo quy định tại Điều 27, Pháp lệnh 09 năm 2014 thì Viện kiểm sát không được cung cấp hồ sơ khi đề nghị giảm thời hạn cai nghiên bắt buộc, không được tham gia phiên họp xét giảm mà chỉ có ý kiến bằng văn bản trước khi Tòa án ra quyết định trong trường hợp cần thiết, còn trường hợp cần thiết là như thế nào thì Pháp lệnh không quy định rõ. Với quy định như trên thì Viện kiểm sát không thể phát hiện phát hiện Quyết định giảm thời hạn chấp hành BPXLHC của Toà án có vi phạm hay không vi phạm, Toà án có căn cứ hay Cơ sở tư vấn và điều trị nghiện ma tuý có căn cứ khi quyết định hay đề nghị mức xét giảm để từ đó có những yêu cầu, kiến nghị hay kháng nghị.
2. Quy định về việc gửi Quyết định về việc giảm thời hạn chấp hành BPXLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc:
Tại khoản 6, Điều 27, Pháp lệnh 09 quy định: Quyết định về việc giảm thời hạn, tạm đình chỉ hoặc miễn chấp hành phần thời gian áp dụng BPXLHC còn lại có hiệu lực thi hành kể từ ngày hết thời hạn khiếu nại, kiến nghị, kháng nghị quy định tại khoản 1, Điều 31, Pháp lệnh này và phải được gửi cho người được quy định tại khoản 3, Điều 112, Luật xử lý vi phạm hành chính và Viện kiểm sát cùng cấp trong thời hạn 02 ngày làm việc, kể từ ngày ra quyết định.
Tuy nhiên, tại khoản 3, Điều 112, Luật xử lý vi phạm hành chính chỉ quy định Quyết định tạm đình chỉ hoặc miễn chấp hành quyết định áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc được gửi cho Tòa án nhân dân nơi ra quyết định, cơ quan đã gửi hồ sơ đề nghị, Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người đó cư trú, trường giáo dưỡng, cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc, người được tạm đình chỉ hoặc miễn và gia đình người đó. Luật xử lý vi phạm hành chính không có quy định việc giao quyết định cho người được đề nghị giảm thời hạn áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
Như vậy, quy định này mâu với quy định về thẩm quyền và thời hạn khiếu nại của người được đề nghị xét giảm thời hạn quy định tại các Điều 30 và 31 Pháp lệnh số 09.
Tóm lại, kiểm sát việc tuân theo pháp luật của Toà án trong việc thụ lý, giải quyết đề nghị xét giảm thời hạn chấp hành biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc của Cơ sở tư vấn và điều trị nghiện ma tuý là một công tác thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp của Ngành kiểm sát nhân dân. Nhưng qua nghiên cứu căn cứ pháp lý, đối chiếu với thực tiễn áp dụng pháp luật, chúng tôi nhận thấy còn những vướng mắc, bất cập nêu trên. Qua diễn đàn này, Chúng tôi mong được sự đóng góp ý kiến của các đồng nghiệp để hoạt động thực hiện chức năng này của Viện kiểm sát nhân dân thị xã Phú Mỹ nói riêng và Ngành kiểm sát nhân dân nói chung thực sự đạt được kết quả như yêu cầu công tác đề ra, góp phần vào việc kiềm chế tiến tới đẩy lùi tệ nạn sử dụng trái phép chất ma tuý, chung tay xây dựng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu nói riêng và nước Việt Nam nói chung ngày càng giàu mạnh, văn minh./.
Bài viết: Ma Quang Lâm -Viện kiểm sát nhân dân thị xã Phú Mỹ.
