Thông qua công tác kiểm sát xét xử phúc thẩm vụ án dân sự “Tranh chấp quyền sử dụng đất” giữa các đương sự:
1-Nguyên đơn: Ông Nguyễn Duy Khương, sinh năm 1970; địa chỉ: 29L5 khu nhà ở Đồi 2, Bình Giã, Phường 10, TP.Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
2-Bị đơn:
- Ông Hồ Văn Duyên, sinh năm 1960 và bà Lê Thị Loan, sinh năm 1966. Cùng địa chỉ: Số 80/3 Hàn Thuyên, Phường 10, TP.Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
- Bà Phan Thị Ba, sinh năm 1948; địa chỉ: số 80/5 Hàn Thuyên, Phường 10, TP.Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
3-Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan:
- Bà Bùi Thị Hảo, sinh năm 1976; địa chỉ: 29L5 khu nhà ở Đồi 2, Bình Giã, Phường 10, TP.Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
- Bà Võ Thị Đà, sinh năm 1960; địa chỉ: 59/1 Tiền Cảng, phường Thắng Nhất, TP.Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
- UBND TP.Vũng Tàu; địa chỉ: 95 Lý Thường Kiệt, Phường 1, TP.Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
Xét thấy quá trình thụ lý giải quyết vụ án cấp sơ thẩm có vi phạm. Viện kiểm sát tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu thấy cần thông báo để rút kinh nghiệm chung.
1-Nội dung vụ án và quá trình tố tụng
- Vào ngày 17-10-2011, ông Nguyễn Duy Khương nhận chuyển nhượng diện tích 207m2 đất nông nghiệp thuộc thửa số 40, tờ bản đồ số 41, tọa lạc tại phường 10, TP.Vũng Tàu của bà Võ Thị Đà. Khi ông Khương nhận chuyển nhượng đất thì bà Đà đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (viết tắt giấy chứng nhận QSDĐ) số AĐ 414036 do Ủy ban nhân dân (UBND) TP.Vũng Tàu cấp ngày 09-5-2006. Ngày 27-10-2011, ông Khương được Văn phòng đăng ký quyền sử dụng đất TP.Vũng Tàu ký sang tên tại bìa 4 trong giấy chứng nhận QSDĐ nêu trên. Theo trình bày của ông Khương khi nhận chuyển nhượng đất thì thấy hai căn nhà của Phạm Thị Ba, Hồ Văn Duyên và Lê Thị Loan ở trên đất, bà Đà nói cho những người này ở nhờ, năm 2012 ông Khương yêu cầu hai hộ này trả lại đất thì xảy ra tranh chấp.
- Theo trình bày của Phạm Thị Ba: Ngày 10-7-1999 bà có nhận chuyển nhượng của vợ chồng ông Nguyễn Ngọc Tân, bà Võ Thị Đà diện tích 144 m2 đất, trong đó có 40m2 đất thổ cư và 104m2 đất nông nghiệp thuộc tờ bản đồ số 15 tọa lạc tại Phường 10, TP.Vũng Tàu. Khi chuyển nhượng hai bên đã lập hợp đồng chuyển nhượng số 90/P10/CN, được UBND Phường 10 xác nhận ngày 10-7-1999.
Sau khi nhận chuyển nhượng bà Ba đã xây dựng nhà, sinh sống ổn định và đóng thuế đất đầy đủ từ đó đến nay; nay bà Ba có yêu cầu:
Yêu cầu công nhận hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa bà Võ Thị Đà, ông Nguyễn Ngọc Tân và bà Phan Thị Ba ngày 10-7-1999 là hợp pháp;
Yêu cầu hủy Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số AĐ 414036 cấp ngày 09-5-2006 cho bà Võ Thị Đà.
Yêu cầu tuyên Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất số 71 ngày 17 -10-2011 giữa bà Võ Thị Đà và ông Nguyễn Duy Khương là vô hiệu.
- Theo trình bày của ông Hồ Văn Duyên và Lê Thị Loan
Ngày 10-7-1999 ông Nguyễn Ngọc Tân và vợ là bà Võ Thị Đà lập Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất với ông Hồ Văn Duyên, bà Lê Thị Loan diện tích 81,6m2 (trong đó có 40m2 đất ở và 41,6m2 đất nông nghiệp) thuộc tờ bản đồ số 15, phường 10 theo giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số 00502 ngày 24-8-1998 của UBND tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu. Hợp đồng được UBND Phường 10, TP.Vũng Tàu chứng thực ngày 10-7-1999.
Sau khi nhận chuyển nhượng đất ông Duyên và bà Loan đã nhận đất sử dụng và làm nhà ở trên đất. Ngày 26-12-2013, ông Hồ Văn Duyên, bà Lê Thị Loan được UBND TP.Vũng Tàu cấp giấy chứng nhận QSDĐ số BN 701595, đối với thửa 275, tờ bản đồ số 41; diện tích 77,7m2 (trong đó có 40m2 đất ở và 37,7m2 đất nông nghiệp).
Bản án số 102/2019/DS-ST ngày 28-11-2019 của Tòa án nhân dân TP.Vũng Tàu xác định quan hệ: “Tranh chấp quyền sử dụng đất” tuyên xử:
1-Không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Nguyễn Duy Khương đối với bà Phan Thị Ba về việc buộc bà Phan Thị Ba giao trả quyền sử dụng đất lô B diện tích 127,1m2; thuộc thửa 40, tờ bản đồ số 41; tọa lạc tại số 80/5 Hàn Thuyên, Phường 10, TP.Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.
2-Không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Nguyễn Duy Khương đối với ông, bà Hồ Văn Duyên - Lê Thị Loan về việc buộc ông, bà Hồ Văn Duyên - Lê Thị Loan giao trả quyền sử dụng đất lô A diện tích 77,7m2; thuộc thửa 275, tờ bản đồ số 41; tọa lạc tại số 80/3 Hàn Thuyên, Phường 10, TP.Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
3-Chấp nhận yêu cầu của bà Phan Thị Ba đối với ông Nguyễn Duy Khương về việc“Tranh chấp quyền sử dụng đất”như sau:
+Công nhận Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa ông Nguyễn Ngọc Tân và bà Võ Thị Đà với bà Phan Thị Ba ký kết vào ngày 10-7- 1999 có hiệu lực.
+Công nhận bà Phan Thị Ba được sử dụng quyền sử dụng đất lô B diện tích 127,1m2; thuộc thửa 40, tờ bản đồ số 41; tọa lạc tại số 80/5 Hàn Thuyên, Phường 10, TP.Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
4- Chấp nhận yêu cầu phản tố của ông Hồ Văn Duyên, bà Lê Thị Loan đối với ông Nguyễn Duy Khương về việc“Tranh chấp quyền sử dụng đất”như sau:
Công nhận ông Hồ Văn Duyên, bà Lê Thị Loan được sử dụng quyền sử dụng đất lô A diện tích 77,7m2; thuộc thửa 275, tờ bản đồ số 41; tọa lạc tại số 80/3 Hàn Thuyên, Phường 10, TP.Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
5-Chấp nhận yêu cầu của bà Phan Thị Ba và ông Hồ Văn Duyên, bà Lê Thị Loan:
+Hủy Giấy chứng nhận QSDĐ số AĐ 414036, thuộc thửa 40, tờ bản đồ số 41, diện tích 207m2 do UBND TP.Vũng Tàu cấp cho bà Võ Thị Đà ngày 09-5-2006.
+Tuyên bố Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất giữa bà Võ Thị Đà với ông Nguyễn Duy Khương ký kết ngày 17-10-2011 đối với thửa 40, tờ bản đồ số 41, diện tích 207m2 theo giấy chứng nhận QSDĐ số AĐ 414036 do UBND TP.Vũng Tàu cấp cho bà Võ Thị Đà ngày 09-5-2006 vô hiệu (Vị trí, diện tích theo Trích đo sơ đồ vị trí thửa đất do Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai TP.Vũng Tàu lập ngày 24-5-2019).
Bà Phan Thị Ba và ông Hồ Văn Duyên, bà Lê Thị Loan được quyền liên hệ cơ quan nhà nước có thẩm quyền để thực hiện quyền và nghĩa vụ theo Luật đất đai.
Ngày 10-12-2019 ông Nguyễn Duy Khương kháng cáo cho rằng cấp sơ thẩm vi phạm về thẩm quyền yêu cầu hủy án sơ thẩm. Trong trường hợp không hủy án sơ thẩm thì phải sửa án sơ thẩm chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông.
Tại Bản án số 113/2020/DS-PT ngày 25-8-2020 của Tòa án nhân dân tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã quyết định: Chấp nhận kháng cáo của ông Nguyễn Duy Khương, hủy bản án số số 102/2019/DS-ST ngày 28-11-2019 của Tòa án nhân dân TP.Vũng Tàu, chuyển hồ sơ cho Tòa án nhân dân TP.Vũng Tàu giải quyết lại vụ án theo thủ tục sơ thẩm.
2-Những vấn đề cần rút kinh nghiệm.
- Theo trình bày của các bên đương sự và kết luận của UBND TP.Vũng Tàu cũng như thực tế xem xét diện tích đất tranh chấp cho thấy cùng một diện tích đất mà trước đó ông Tân, bà Đà đã chuyển nhượng cho ông Duyên, bà Loan và chuyển nhượng cho bà Ba vào năm 1999 được UBND phường 10 chứng thực, nhưng sau đó cũng chính là diện tích đất sau này bà Đà tách thửa ra được cấp Giấy CNQSDĐ số 414036 ngày 09-5-2006 thuộc thửa 40, tờ bản đồ số 41, diện tích 207m2 rồi chuyển nhượng cho ông Khương. Điều này cho thấy cùng một diện tích đất mà trước đó ông Tân, bà Đà đã chuyển nhượng cho người khác rồi sau đó bà Đà lại chuyển nhượng tiếp cho ông Khương, hành vi này của bà Đà có dấu hiệu của tội phạm Lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Chính vì vậy, ngày 18- 4 - 2018 Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP.Vũng Tàu đã Quyết định khởi tố vụ án hình sự số 163/QĐ về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Song quá trình điều tra bà Đà bỏ đi khỏi địa phương, cơ quan Cảnh sát điều tra chưa làm việc với bà Võ Thị Đà, nên ngày 19-02-2019 Cơ quan cảnh sát điều tra Công an TP.Vũng Tàu đã ra Quyết định tạm đình chỉ điều tra vụ án hình sự số 89/QĐ đến nay vụ án vẫn đang được tạm đình chỉ. Như vậy, hành vi của bà Đà chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho ông Khương có dấu hiệu tội phạm và đã được cơ quan Cảnh sát điều tra khởi tố vụ án hình sự. Do vậy việc giải quyết vụ kiện tranh chấp quyền sử dụng đất giữa ông Khương với ông Duyên, bà Ba phải đợi kết quả điều tra, giải quyết vụ án hình sự mà Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP.Vũng Tàu đã khởi tố khi đó mới giải quyết vụ kiện này được. Tuy nhiên, Tòa án cấp sơ thẩm không tạm đình chỉ việc giải quyết vụ án mà vẫn đưa ra xét xử là vi phạm điểm d, khoản 1, Điều 214 BLTTDS.
- Nguyên đơn ông Nguyễn Duy Khương khởi kiện yêu cầu bà Phan Thị Ba giao trả quyền sử dụng đất diện tích 129,3m2 (Lô B và lô D) thuộc thửa 40, tờ bản đồ số 41; tọa lạc tại số 80/5 Hàn Thuyên, Phường 10, TP.Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Yêu cầu bà Hồ Văn Duyên và bà Lê Thị Loan giao trả quyền sử dụng đất lô A diện tích 77,7m2; thuộc thửa 275, tờ bản đồ số 41; tọa lạc tại số 80/3 Hàn Thuyên, Phường 10, TP.Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (Theo Trích đo địa chính do Chi nhánh Văn phòng đăng ký đất đai TP.Vũng Tàu ngày 24-5-2019). Nhưng bản án sơ thẩm tuyên không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Nguyễn Duy Khương đối với bà Phan Thị Ba về việc buộc bà Phan Thị Ba giao trả quyền sử dụng đất lô B diện tích 127,1m2; thuộc thửa 40, tờ bản đồ số 41; tọa lạc tại số 80/5 Hàn Thuyên, Phường 10, TP.Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu; phần diện tích 2,2m2 (lô D) chưa tuyên xử. Như vậy, cấp sơ thẩm chưa giải quyết hết yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn nên Tòa án cấp phúc thẩm không thể xem xét giải quyết được.
Xét thấy trong quá trình giải quyết vụ án cấp sơ thẩm có những vi phạm nghiêm trọng về tố tụng nên cấp phúc thẩm đã tuyên hủy bản án sơ thẩm để giải quyết lại vụ án.
Qua kết quả xét xử phúc thẩm, Phòng 9 - VKSND tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu thông báo đến Viện kiểm sát nhân dân các huyện, thành phố nghiên cứu rút kinh nghiệm nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng công tác kiểm sát và kháng nghị phúc thẩm giải quyết các vụ, việc dân sự./.
Bài viết: Vũ Thị Hồng Hạnh - Phòng 9
