28/05/25 15:32

RÚT KINH NGHIỆM TRONG VIỆC GIẢI QUYẾT VỤ ÁN “TRANH CHẤP QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT”

Thông qua công tác kiểm sát xét xử phúc thẩm vụ án dân sự về “Tranh chấp quyền sử dụng đất”, giữa nguyên đơn là ông Nguyễn Thanh Hùng và bị đơn là bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh, tôi xin trao đổi để các đồng nghiệp cùng nghiên cứu, tham khảo như sau:

1.Tóm tắt nội dung vụ án:
Nguyên đơn ông Nguyễn Thanh Hùng trình bày:
Cha mẹ của ông Hùng là ông Nguyễn Văn Đương và bà Lê Thị Lệ có các con chung gồm: Nguyễn Văn Thành (đã chết), Nguyễn Thị Ngọc Thanh, Nguyễn Thanh Hùng và Nguyễn Thị Ngọc Sang. Ông bà có tài sản chung là quyền sử dụng đất đã chia đều cho các con ai cũng có phần, bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh được chia tại hợp đồng tặng cho ngày 26/5/2014 diện tích đất là 575,3m2. Còn lại diện tích 1.320,2m2 được chia cho ông Hùng, ông Hùng là con trai sống cùng với cha mẹ nên chưa lập thủ tục chuyển quyền. Năm 2018 bà Thanh chuyển nhượng quyền sử dụng đất được chia cho người khác, không có nơi ở, nên về xin ông Đương, bà Lệ cho ở nhờ, ông Đương, bà Lệ có hỏi ý kiến ông Hùng, ông Hùng đồng ý. Nghỉ rằng bà Thanh chỉ xây dựng nhà tạm để ở, nhưng bà Thanh đã xây nhà kiến cố và làm mái che trên đất, cố ý chiếm giữ đất. Năm 2023, ông Hùng được sang tên chuyển quyền, đứng tên quyền sử dụng đất, yêu cầu bà Thanh di dời căn nhà giao trả lại đất, nhưng bà Thanh không chấp nhận.
          Nay, ông Hùng khởi kiện yêu cầu Tòa án buộc bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh cùng chồng là ông Lê Văn Hoàng và các con phải di dời căn nhà đi nơi khác giao trả lại cho ông Hùng quyền sử dụng đất. Theo mảnh trích đo địa chính số 782-2023 ngày 07/12/2023 của Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai huyện Đất Đỏ tổng diện tích mà bà Thanh đang sử dụng là 138,2m2 một phần diện tích của thửa đất số 7 tờ bản đồ số 39 xã Long Mỹ. Về kết quả đo vẽ, định giá ông Hùng không có ý kiến, từ ngày đo vẽ định giá hiện trạng đất đến nay không thay đổi, ông Hùng không yêu cầu tòa án xác minh thu thập chứng cứ hay đưa người vào tham gia tố tụng.
Bị đơn bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh trình bày:

Bà Thanh thống nhất với lời trình bày của ông Hùng về quan hệ gia đình, trước đây bà Thanh đã được cha mẹ là ông Đương, bà Lệ tặng cho quyền sử dụng đất diện tích khoảng trên 300m2 để xây dựng nhà ở, do gia đình khó khăn bà Thanh đã chuyển nhượng cho người khác. Vào năm 2018 thấy gia đình bà Thanh không có nơi ở nên ông Đương và bà Lệ có cho thêm một phần diện tích đất để xây dựng nhà ở, bà Thanh mới tiến hành xây dựng căn nhà trên đất như hiện tại.
Hợp đồng tặng cho chỉ viết giấy tay, ông Đương, bà Lệ có cam đoan khi nào lấy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất từ Ngân hàng ra sẽ tách sổ sang tên cho bà Thanh. Nhưng ông Đương, bà Lệ không thực hiện tách thửa cho bà Thanh mà chuyển quyền tặng cho hết toàn bộ diện tích đất cho ông Hùng, trong đó có phần diện tích đất bà Thanh đang sử dụng xây nhà ở. Khi ông Hùng được đứng tên quyền sử dụng đất đã khởi kiện tranh chấp với bà Thanh, đòi bà Thanh trả lại đất, bà Thanh không đồng ý, vì bà Thanh được tặng cho đất và sử dụng trước ông Hùng.
Bà Thanh có yêu cầu phản tố yêu cầu Tòa án công nhận hợp đồng tặng cho, công nhận quyền sử dụng đất và buộc ông Hùng tách thửa cho bà Thanh đứng tên quyền sử dụng đất diện tích 138,2m2 thuộc một phần thửa đất số 7, tờ bản đồ số 39, xã Long Mỹ. Bà Thanh không có ý kiến về việc đo vẽ định giá đất, từ ngày đo vẽ đất đến nay hiện trạng sử dụng đất vẫn không thay đổi.
Tại Bản án dân sự sơ thẩm số 37/DS-ST ngày 08/8/2024 của Tòa án nhân dân huyện Đất Đỏ (nay là huyện Long Đất), tuyên xử:
1- Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Nguyễn Thanh Hùng về việc yêu cầu bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh, ông Lê Văn Hoàng giao trả lại quyền sử dụng đất 138,2m2 một phần diện tích của thửa đất số 7 tờ bản đồ số 39 xã Long Mỹ.
2- Không chấp nhận yêu cầu phản tố của bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh, ông Lê Văn Hoàng về việc yêu cầu công nhận hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất và công nhận quyền sử dụng đất 138,2m2 một phần diện tích của thửa đất số 7 tờ bản đồ số 39 xã Long Mỹ.
         Tuyên bố hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất bằng giấy tay ghi ngày 03/7/2018 giữa bên tặng cho là ông Nguyễn Văn Đương, bà Lê Thị Lệ bên nhận tặng cho là bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh, ông Lê Văn Hoàng là giao dịch dân sự vô hiệu. 
          Buộc bà Thanh, ông Hoàng cùng các con là Lê Thị Thanh Hằng, Lê Trọng Hiếu, Lê Thị Thu Hiền tự tháo dỡ di dời công trình xây dựng trên đất để giao trả lại quyền sử dụng đất diện tích 138,2m2 một phần diện tích của thửa đất số 7 tờ bản đồ số 39 xã Long Mỹ, theo mảnh trích đo địa chính số 782-2023 ngày 07/12/2023 của Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai huyện Đất Đỏ.
          Ông Nguyễn Thanh Hùng, ông Nguyễn Văn Đương, bà Lê Thị Lệ có nghĩa vụ liên đới bồi thường công trình xây dựng trên đất cho bà Thanh, ông Hoàng số tiền 463.656.558đ.
Ngoài ra bản án còn tuyên chí phí tố tụng, án phí và quyền kháng cáo của đương sự.
Ngày 09/8/2024, bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh có đơn kháng cáo yêu cầu sửa bản án sơ thẩm theo hướng chấp nhận yêu cầu phản tố của bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh về việc yêu cầu công nhận hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất và công nhận quyền sử dụng đất thuộc một phần thửa đất số 208 cũ, tờ bản đồ số 07 xã Long Mỹ, huyện Đất Đỏ (nay là huyện Long Đất), tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu.
Ngày 04/12/2024, TAND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu thụ lý giải quyết vụ án theo thủ tục phúc thẩm.

2. Kết quả giải quyết của Tòa án cấp phúc thẩm:

Tòa án tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã mở phiên tòa xét xử vụ án, tại Bản án dân sự phúc thẩm số 71/DSPT ngày 10/4/2025, Hội đồng xét xử đã áp dụng khoản 3 Điều 308 Bộ luật tố tụng dân sự, tuyên xử: Chấp nhận một phần kháng cáo của bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh; hủy Bản án dân sự sơ thẩm số 37/DS-ST ngày 08/8/2024 của Tòa án nhân dân huyện Đất Đỏ (nay là huyện Long Đất) và chuyển hồ sơ cho Tòa án cấp sơ thẩm giải quyết lại vụ án theo thủ tục sơ thẩm.
3. Những vấn đề cần rút kinh nghiệm trong vụ án:
Căn cứ vào các tài liệu, chứng cứ có trong hồ sơ vụ án thì thấy chưa đầy đủ, rõ ràng, còn thiếu sót những vấn đề sau:
Theo Mảnh trích đo địa chính số 782-2023 ngày 07/12/2023 của Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai huyện Đất Đỏ (nay là huyện Long Đất) về vị trí đất tranh chấp thể hiện vợ chồng bà Thanh, ông Hoàng đã xây dựng công trình chồng lấn sang thửa đất 283, tờ bản đồ số 39, xã Long Mỹ gồm 2 phần đất một phần diện tích 10,8m² và một phần diện tích 16,8m², nhưng không có bảng kê tọa độ, không biết là quyền sử dụng đất của ai, không xác minh để đưa họ vào tham gia tố tụng trong vụ án với tư cách là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan để tiến hành thu thập chứng cứ, lấy lời khai của họ đối với phần đất này, có yêu cầu, ý kiến gì không, là vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng.
Sơ đồ vị trí không xác định về diện tích và bảng kê tọa độ đối với phần đất tranh chấp giữa các bên, chỉ có bảng kê tọa độ cả khu đất.
Mặt khác, sơ đồ cũng không thể hiện lối đi để vào nhà bị đơn bà Thanh, lối đi vào nhà nguyên đơn ông Hùng, diện tích là bao nhiêu. Nếu không có lối đi thì dự kiến mở lối đi như thế nào, diện tích bao nhiêu.
Bên cạnh đó, cũng cần làm rõ vấn đề vợ chồng bà Thanh, ông Hoàng có được bố mẹ tặng cho đất hiện nay tranh chấp không, ông Đương, bà Lệ có yêu cầu giám định lại giấy tờ cho đất tranh chấp không. Tại sao vợ chồng bà Thanh được xây dựng nhà kiên cố trên đất tranh chấp, khi xây dựng có ai ngăn cản, tranh chấp không.
Như vậy, Tòa án cấp sơ thẩm đã vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng, thiếu sót trong việc thu thập chứng cứ, đồng thời làm khó khăn cho công tác thi hành án khi bản án có hiệu lực pháp luật. Do đó, Tòa án cấp phúc thẩm đã chấp nhận một phần kháng cáo của bà Nguyễn Thị Ngọc Thanh, hủy bản án sơ thẩm và chuyển hồ sơ cho Tòa án cấp sơ thẩm giải quyết lại vụ án.

Trên đây là vụ án dân sự, Tòa án cấp sơ thẩm đã giải quyết, nhưng bị Tòa án cấp phúc thẩm hủy án, tôi xin trao đổi với các đồng nghiệp, nhằm góp phần nâng cao chất lượng công tác kiểm sát việc giải quyết các vụ án dân sự trong thời gian tới.

          Vũ Duyên Trường 

Lên đầu trang